Ortognatik Cerrahi Nedir? Ortodonti Açısından Ne Zaman Gerek

 Ortodontik tedavilerde amacımız dişlerin yüze ve çenelere göre hizalanmasıdır. Çenelerdeki iskeletsel problemler belli bir miktarın üstündeyse tek başına ortodontik tedavi yeterli olmaz. Bu durumda ortodontik tedaviyle birlikte ortognatik cerrahi de gerekmektedir. 

Ortognatik cerrahi, alt veya üst çenenin iskeletsel bozukluklarını düzeltmek amacıyla yapılan bir çene ameliyatıdır.
Bu tedavi genellikle ortodontik tedaviyle birlikte planlanır ve hem estetik görünümü hem de çiğneme, konuşma, solunum gibi fonksiyonları iyileştirmeyi hedefler. 

 Ortodontik tedaviler (diş teli, şeffaf plak vs.) dişlerin konumunu düzeltir. Ancak bazen problem dişlerde değil, çene kemiklerinin konumunda olabilir. Örneğin: 

Alt Çenenin Önde veya Geride Olması

• Alt çene çok öndeyse: Sınıf III maloklüzyon (prognatizm)
   
• Alt çene çok gerideyse: Geride alt çene (retrognatizm)
  Bu durumlar çiğneme fonksiyonunu bozar ve yüz profilini olumsuz etkiler.
   

Üst Çene Gelişim Geriliği veya Fazlalığı

• Üst çene gerideyse: Sınıf III görünüm ve konkav yüz profili oluşur.
   
• Üst çene çok ilerideyse veya diş etleri fazla görünüyorsa: Gummy smile (diş eti gülüşü) gibi estetik sorunlar meydana gelir.
   

Çene Asimetrisi (Yüzde Yamukluk)

• Alt çene bir tarafa kaymışsa
   
• Yüz orta hattı ile dişlerin orta hattı uyuşmuyorsa
  Bu durumlar hem estetik hem çiğneme açısından problem oluşturur.
   

Açık Kapanış (Open Bite)

• Alt ve üst dişler kapanınca ön dişler birbirine temas etmiyorsa
   
• Genellikle parmak emme alışkanlığına veya iskeletsel bozukluğa bağlı gelişir
  Açık kapanış sadece ortodontik tedaviyle düzeltilemeyebilir, cerrahi gerekebilir.
   

Derin Kapanış (Deep Bite)

• Üst ön dişler alt ön dişleri neredeyse tamamen örtüyorsa
   
• Bu durum çene eklemini zorlar, zamanla ağrılara ve aşınmalara neden olabilir.
   

Çiğneme, Konuşma veya Solunum Problemleri

• Dişlerin yanlış pozisyonu çiğneme etkinliğini azaltabilir
   
• Çene kapanış bozukluğu konuşma bozukluklarına yol açabilir
   
• Çene geriliği bazı durumlarda uyku apnesi gibi ciddi solunum sorunlarına neden olur
   

Bu durumlarda sadece dişleri hizalamak, yeterli sonuç vermeyebilir. Bu gibi durumlarda ortodontik tedaviyle birlikte ortognatik cerrahi işlemi uygulanabilir.

Ortognatik cerrahi—bilinen adıyla çene ameliyatı—sadece estetik değil, fonksiyonel sorunları da çözen kapsamlı bir tedavi sürecidir. Ancak bu sürecin yalnızca ameliyattan ibaret olmadığını bilmek gerekir.
Başarılı bir ortognatik tedavi; doğru planlama, deneyimli bir ortodontist ve cerrah iş birliği, sabır ve disiplinli bir takip gerektirir.

Peki bu süreç tam olarak nasıl işler? İşte ortognatik cerrahi süreci adım adım açıklamasıyla karşınızda:

1. İlk Muayene: Sorun Dişlerde mi, Çenede mi?

Tedaviye başlamak için önce bir ortodonti uzmanına başvurmanız gerekir. İlk değerlendirmede;

• Dişlerin kapanışı (oklüzyon)
   
• Alt ve üst çene ilişkisi
   
• Yüz profili ve simetrisi
   
• Gülüş estetiği
   
• Çiğneme ve konuşma fonksiyonları
   

incelenir. Panoramik röntgen, sefalometrik analiz ve 3D tomografik görüntülerle çene kemiklerinin pozisyonu detaylı biçimde değerlendirilir.

📌 Eğer bozukluk iskeletsel kaynaklıysa, yani sorun dişlerden değil çene yapısından kaynaklanıyorsa, ortognatik cerrahi önerilir.

2. Ameliyat Öncesi Ortodontik Hazırlık (Diş Teli Süreci)

Cerrahi öncesinde dişlerin doğru pozisyonlara getirilmesi gerekir. Bu aşamada:

• Diş teli (metal, seramik veya lingual) uygulanır
   
• Dişler çene kemiklerine göre yeniden hizalanır
   
• Bu süreç genellikle 6–18 ay sürer
   
• Bu dönemde estetik görünüm geçici olarak bozulabilir (çünkü dişler, çene kemiklerine göre konumlandırılır)
   

🎯 Amaç: Ameliyattan sonra çeneler yeni konumlarına geldiğinde dişlerin kusursuz şekilde kapanmasını sağlamak.

3. Detaylı Cerrahi Planlama

Ortodontist ve çene cerrahı birlikte:

• 3 boyutlu dijital modelleme
   
• Fotoğraf ve ölçü analizleri
   
• Simülasyonlar
   
• Kapanış maketleri (model analiz)
   

yaparak operasyonun her adımını planlar.
Çenenin ne kadar ileri/geri veya yukarı/aşağı hareket ettirileceği netleştirilir.

📌 Bu aşamada hastaya, ameliyat sonrası yüz profiline ait tahmini bir simülasyon da sunulabilir.

 4. Ortognatik Cerrahi (Çene Ameliyatı)

Ameliyat, tam teşekküllü bir hastanede, genel anestezi altında gerçekleştirilir. Süreç şöyle ilerler:

• Çene kemikleri (alt, üst veya her ikisi) kesilerek uygun pozisyona alınır
   
• Minik titanyum plaklar ve vidalarla sabitlenir
   
• İşlem tamamen ağız içinden yapıldığı için yüzde dışarıdan iz kalmaz
   
• Gerekirse çene ucu (mentoplasti) da şekillendirilebilir

5. Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci

Cerrahiden sonra hastaları şu şekilde bir süreç bekler:

• İlk hafta: Yüzde şişlik, morluk, hafif ağrı ve sınırlı ağız açıklığı olabilir
   
  1. hafta itibariyle yumuşak gıdalardan normal beslenmeye geçilir
      
  2. hafta sonunda çoğu hasta normal sosyal hayatına dönebilir
      

• 6–8 hafta içinde kemikler büyük ölçüde kaynar
   
• Tam iyileşme yaklaşık 3–6 ay sürebilir
   

📌 Hastalara genellikle ağız egzersizleri ve kontrollü açma/kapama hareketleri önerilir.

 6. Ameliyat Sonrası Ortodontik Düzeltme

Cerrahiden sonra dişlerin yeni çene pozisyonuna göre mükemmel hizalanması için:

• Diş telleri genellikle 4–6 ay daha kullanılır
   
• Kapanış ilişkileri ve çiğneme fonksiyonları optimize edilir
   
• Sonrasında tedavi tamamlanır ve pekiştirme (retainer) süreci başlar
   

7. Sonuçların Korunması (Retainer Dönemi)

Ortodontik tedavi sonrasında dişlerin yeni konumunu koruyabilmesi için:

• Sabit veya şeffaf plak tarzı pekiştirici apareyler kullanılır
   
• İlk 1 yıl boyunca düzenli aralıklarla kontroller yapılır